Partyzanckie zdjęcia do filmu "Lustro"

Partyzanckie zdjęcia do filmu „Lustro” realizowaliśmy w Bielanach na działce rodziny Chmielniaków, gdzie nasi przyjaciele z Batalionu Obrony Narodowej Oświęcim zbudowali obóz partyzancki. W domu Chmielniaków w czasie niemieckiej okupacji mieściła tajna kwatera oddziału AK „Sosienki”. Marcin Dziubek, historyk, badacz historii „Sosienek”, autor książki „Niezłomni z oddziału Sosienki. Armia Krajowa wokół KL Auschwitz. Nowe spojrzenie” (książka ukaże się pod koniec października br., przedsprzedaż: biuro@auschwitzmemento.pl) tak opisuje to niezwykłe miejsce:

Ważnym miejscem dla partyzantów „Sosienek” był dom Józefa i Rozalii Chmielniaków w Bielanach, nazywany „Cygańskim Obozem”. Miejsce to, zlokalizowane z dala od głównej drogi, w sąsiedztwie pól uprawnych, zagajnika i biegnącej opodal odnogi Soły, było idealne na schronienie dla więźniów uciekinierów oraz partyzantów. Poprzez „Cygański Obóz” zapewniano także kontakt, głównie w okresie jesienno-zimowym, między więźniami a dowódcą „Sosienek”. Józef Chmielniak był śluzowym, odpowiedzialnym za utrzymywanie przepływu wód Soły do kopalni w Brzeszczach, i miał możliwość nawiązania kontaktów z samymi więźniami, którzy pobierali u niego narzędzia, pracując przy udrażnianiu koryta rzeki, oraz pilnującymi ich konwojentami. To właśnie u Chmielniaków można było wymienić grypsy oraz dostać lekarstwa, które trafiały następnie za obozowe druty. W zabudowaniach gospodarskich „Cygańskiego Obozu” ukrywali się także partyzanci zagrożeni aresztowaniem oraz uciekinierzy z Auschwitz, którzy dochodzili do zdrowia przed przerzutem w Beskidy albo do Generalnego Gubernatorstwa. Spośród nich warto wymienić Konstantego Jagiełłę, Tomasza Sobańskiego czy Lucjana Motykę. Ci dwaj ostatni, powojenni prominenci „władzy ludowej”, zapomnieli potem, komu zawdzięczali opiekę i wolność. O wielkiej determinacji i zaangażowaniu gospodarzy w działalność konspiracyjną niech świadczy fakt, że nie zrezygnowali z niej nawet po tym, jak w 1942 roku do ich domu przymusowo przesiedlono rodzinę Grunwaldów z sąsiedztwa. Nastręczało to oczywiście problemów lokalowych i aprowizacyjnych, ale nie trzeba było myśleć o konieczności zwiększenia działań zabezpieczających dotychczasową działalność. Rodzina Grunwaldów była znana w okolicy ze swoich przekonań, a ponadto ich synowie, Stanisław i Julian, także byli czynnie zaangażowani w działalność konspiracyjną AK. Pierwszy był kapelanem w Obwodzie Radomsko, a drugi działał w ramach „Sosienek”. W domu Chmielniaków wielokrotnie odbywały się narady sztabu „Sosienek” i „Garbnika”, często też był to punkt wypadowy do wielu akcji partyzanckich pod obozem. W końcu także tu mieściło się archiwum grupy Wawrzyczka. W listopadzie 1944 roku „Cygański Obóz” został zdekonspirowany, a rodzina Chmielniaków aresztowana przez gestapo. Józef Chmielniak nie przeżył gehenny obozowej. Został zamordowany przez hitlerowców w obozie KL Mauthausen- Quartz.

zdjęcia: Roman Pawłowski

zdjęcia: Elżbieta Musialik